Şevki Kuse’den, Uzlaştırmacılar Günü açıklaması

Kuse, uzlaştırmanın Türk hukukundaki süreci hakkında yaptığı önemli bilgilendirmede, “Uzlaştırma kurumu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile yapılan önemli reformlardan bir tanesidir. Uzlaştırma kurumu, Türk ceza hukuku sistemi içerisine ilk kez 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 73’üncü maddesinin sekizinci fıkrasıyla ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 253, 254’üncü ve 255’inci maddeleri ile getirilmiştir. Uzlaştırma kurumunun, maddi ceza hukukuna ilişkin hükmü 5237 sayılı yeni Türk Ceza Kanununun 73’üncü maddesinin sekizinci fıkrasında yer alırken, bu kurumun uygulanmasını gösterir hükümler ise 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 253, 254’üncü ve 255’inci maddelerinde düzenlenmiştir.” dedi. Uzlaştırmanın, Ceza Muhakemesi hukukunda, mağdurların haklarının korunması ve suç faillerinin topluma kazandırılması amacıyla geliştiğini kaydeden Şevki Kuse, “Ceza Muhakemesi hukukunda, mağdurların haklarının korunması ve suç faillerinin topluma kazandırılması amacıyla gelişen uzlaştırma; mağdur ve failin, özgür iradeleriyle kabul etmeleri halinde, tarafsız bir üçüncü kişinin yardımıyla, suçtan ortaya çıkan sorunların çözümüne aktif olarak katıldıkları bir süreçtir. Uzlaştırmanın hedefi, suçun işlenmesinden sonra fail ve mağdur arasında meydana gelen çekişmeyi, tarafsız bir uzlaştırmacının girişimiyle çözmektir. Uzlaştırma sürecine katılım her iki taraf için de tamamen gönüllüdür ve süreçte gizlilik ilkesi esastır. Uzlaştırmada taraflar, mağdurun zararının giderilmesi hususunda bir anlaşmaya varmaya çalışırlar. Mağdurun zararının giderilmesi, mağdura bir miktar tazminat ödenmesi şeklinde olabileceği gibi, mağdur veya toplum için belirli bir kamu hizmetinde bulunulması, bir kamu kurumu veya kamu yararına hizmet veren özel bir kuruluş ile yardıma muhtaç kişi ya da kişilere bağış yapılması veya hukuka ve ahlaka uygun başka herhangi bir edim şeklinde olabilir. Yine tarafların edimsiz olarak uzlaşmalarına da herhangi bir engel bulunmamaktadır. Uzlaştırmanın amacı; ceza adalet sisteminde, mağdurun yararlarının gözetilmesi, tatmin edilmesi, suça karşı salt ceza yaptırımı uygulamak yerine zararın giderilmesi ve onarıma ağırlık verilmesidir. Failin neden olduğu zararın giderilmesi, fail-mağdur arasındaki barış, uzlaştırmanın asıl unsurunu oluşturur.” diye konuştu. Uzlaşma kurumunda, zararın giderilmesi ve onarım yanında ayrıca bir de moral unsurunun olduğu bilgisini paylaşan Kuse, şunları söyledi: “Fail-mağdur arasında uzlaşma dışında da, zararın gideriminin sağlanması olanaklıdır. Ancak uzlaşma kurumunda, zararın giderilmesi ve onarım yanında ayrıca bir de moral unsuru vardır. Bu nedenle uzlaşma, suçun faili bakımından cezanın ‘özel önleme’ fonksiyonuna yardım ettiği gibi, mağdurun ve genel olarak kamunun da yararlarının korunmasını sağlar. Fail, uzlaşma ile kural olarak, işlediği suçun sorumluluğunu kabul edip üstlenerek ve sonuçlarını da gidererek toplumla yeniden bütünleşme olanağını elde etmiş olur. Böylece failin ceza sorumluluğunu tespit ve zararın giderilmesi için gereken yapılmış bulunacağından, mağdur bakımından da adalet yerine getirilmiş olur. Fail-mağdur arasındaki uzlaşma bundan başka, kamuda da, fille ihlal edilmiş olan hukuk kurallarının geçerliliğini vurgulamış ve dolayısıyla toplumsal barışın yeniden kurulmasına hizmet etmiş olur. Ayrıca uzlaşma, uzlaştırma kapsamındaki suçlar dolayısıyla kişilerin mahkum olmamaları dolayısıyla, ceza infaz kurumlarındaki kapasitenin azaltılması bakımından da olumlu bir etkiye sahiptir. Bir dosyada uzlaşma sağlandığında, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamayacağından ve açılmış bir dava varsa feragat edilmiş sayılacağından; uzlaşmanın faydaları hukuk mahkemelerine de sirayet etmektedir. Başka bir ifade ile uzlaştırma kurumu sadece ceza yargılamasını değil, aynı zamanda hukuk mahkemelerinin, icra müdürlükleri ile infaz birimlerinin de iş yükünü azaltmaktadır. Bu bağlamda alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemi olarak uzlaşma, ceza adalet sistemine soluk aldırabilecek bir araçtır.”